Onderstaande toets bestaat uit 34 vragen, met uitgebreide feedback. De toets wordt afgewisseld door aanwijzingen.

werkwoordsspelling: 34 vragen

categorie 2

1. De jarenlang door hem (bekleden) functie is komen te vervallen

• beklede
• bekleedde
• beklede is hier een bijvoeglijk naamwoord (afgeleid van een voltooid deelwoord, maar zelf geen werkwoord) en wordt zo eenvoudig mogelijk geschreven

2. De zwaar (belasten) medewerkers kregen een extraatje.

• belaste
• belasten
• belastte
• belastten
• belaste is bijvoeglijk naamwoord en wordt zo eenvoudig mogelijk geschreven. Er is een wijd verbreid misverstand dat zo'n bijvoeglijk naamwoord een -n krijgt bij meervoud van het zelfstandig naamwoord.

3. (Verkorten) opleidingsvarianten stellen hoge eisen aan de deelnemers.

• Verkorte
• Verkorten
• Verkortte
• Verkortten
• verkorte is een bijvoeglijk naamwoord (afgeleid van het voltooid deelwoord verkort plus een 'buigings-e')

4. Zo'n zwaar (beladen) aanhangwagen is een gevaar op de weg.

• belade
• beladen
• belaadde
• belaadden
• beladen is een bijvoeglijk naamwoord, afgeleid van het voltooid deelwoord beladen (De -n zit dus al in het voltooid deelwoord)

5. Sommige groenten groeien slecht op vers (bemesten) grond.

• bemeste
• bemestte
• bemestte
• bemestten
• bemeste is een bijvoeglijk naamwoord, afgeleid van het voltooid deelwoord bemest, met een 'buigings-e'

6. Ik weet dat hij ......... van de natuur belangrijk vindt.

• behoud
• behoudt
• (het) behoud is hier een zelfstandig naamwoord en geen werkwoord

7. Dat heeft hij ......... ingeschat.

• verkeert
• verkeerd
• verkeerd is hier een bijwoord (het zegt iets van het werkwoord inschatten) Het is dus geen werkwoordsvorm.

categorie 3

8. (Vermoeden) je broer wie dat gedaan heeft?

• Vermoed
• Vermoedt
• je broer is het onderwerp en de persoonsvorm vermoedt krijgt stam + t

9. Zo'n kind (houden) je wel bezig.

• houd
• houdt
• Zo'n kind is onderwerp en de persoonsvorm houdt krijgt stam + t. (je is hier lijdend voorwerp)

kenmerk: je is in deze gevallen te vervangen door jou (2e zin) of jouw (1e zin)

categorie 4

10. (Vinden) jij dat soort muziek leuk?

• Vind
• Vindt
• Als jij na de persoonsvorm komt (is het onderwerp en) krijg je de stam: Vind

11. (Vermijden) je drukke plaatsen?

• Vermijd
• Vermijdt
• je is hier onderwerp (het is te vervangen door jij) en komt na de persoonsvorm, dus vermijd, de stam. Vergelijk: Kom je niet op drukke plaatsten? Ook daar de stam, zonder t.

12. Misschien (houden) je van dat soort films?

• houd
• houdt
• je is te vervangen door jij en is onderwerp en staat na de persoonsvorm, dus de stam: houd

kenmerk: je is in deze gevallen te vervangen door jij (en komt na de persoonsvorm)

Het verschil tussen de categorieën 3 en 4 komt natuurlijk veel voor in toetsen!

categorie 5

Een zin kan één gezegde hebben (een ‘enkelvoudige zin’) of meer dan één (een ‘samengestelde zin’). Zo’n samengestelde zin bestaat uit twee (of meer) zinnetjes die aan elkaar zijn gevoegd.

Je moet bij een samengestelde zin dan eerst analyseren welke werkwoorden bij elkaar horen, dus welke gezegdes er zijn.

De volgende stap is dat je kijkt welke functies de werkwoordsvormen hebben in het gezegde: persoonsvorm, voltooid deelwoord of infinitief (= het hele werkwoord).

13. Ik heb vernomen dat die plant tot de beschermde soorten behoort. Deze zin bevat

• één gezegde
• twee gezegdes
• drie gezegdes
• twee gezegdes: heb vernomen en behoort.
  In het eerste gezegde is heb als zinsdeel persoonsvorm (en als woordsoort hulpwerkwoord). vernomen is voltooid deelwoord.
  In het tweede gezegde is maar één werkwoord. In elk gezegde moet een persoonsvorm staan, dus behoort is persoonsvorm en krijgt stam + t

14. Je kunt helaas niet uitsluiten, dat zoiets (gebeuren).

• gebeurt
• gebeurd
• In deze zin komen drie werkwoorden voor: kunt, uitsluiten en gebeurt. kunt en uitsluiten horen bij elkaar, vormen samen een gezegde. gebeurt staat apart en vormt als enig werkwoord een apart gezegde. Elk gezegde bevat een persoonsvorm, dus gebeurt is persoonsvorm.

  Probleem hierbij is, dat je door ge- in gebeurt zou kunnen denken dat het een voltooid deelwoord is, maar bij werkwoorden die beginnen met be-, er-, ge-, her-, ont- en ver- krijgt het voltooid deelwoord niet het voorvoegsel ge-.

  De persoonsvorm gebeurt klinkt hetzelfde als het voltooid deelwoord gebeurd. De persoonsvorm bedoelt klinkt hetzelfde als het voltooid deelwoord bedoeld. Je moet dus even analyseren wat de functie is van de betreffende werkwoordsvorm: persoonsvorm of voltooid deelwoord.

15. Hij zei dat hij dat al eerder had (vertellen).

• vertelt
• verteld
• De werkwoorden in deze zin zijn zei, had en verteld. had en verteld horen bij elkaar, vormen samen een gezegde. had is daarin persoonsvorm (en hulpwerkwoord) en verteld voltooid deelwoord. Je kunt als controle vergelijken met een ander werkwoord, dat wel ge- krijgt bij het voltooid deelwoord: Hij zei dat hij dat al eerder had gezegd.

16. Het is vreemd dat hij dat niet (vermelden) heeft.

• vermeld
• vermeldt
• De werkwoorden in deze zin: is, vermeld en heeft. vermeld en heeft horen bij elkaar, is staat apart. (is vormt hier niet een werkwoordelijk gezegde, want is vreemd is een naamwoordelijk gezegde). In het (werkwoordelijk) gezegde vermeld heeft is heeft persoonsvorm (en hulpwerkwoord) en vermeld voltooid deelwoord.

17. Zij wil vragen of haar werkgever die kosten (vergoeden).

• vergoed
• vergoedt
• De werkwoorden in deze zin: wil, vragen en vergoedt. wil en vragen vormen een gezegde (met wil als persoonsvorm en vragen als infinitief), vergoedt staat apart en is persoonsvorm en haar werkgever is onderwerp, dus stam + t

18. Ik verwacht niet dat dat soort kosten wordt (vergoeden).

• vergoed
• vergoedt
• De werkwoorden in deze zin: verwacht, wordt en vergoed. wordt en vergoed vormen een gezegde, met wordt als persoonsvorm en vergoed als voltooid deelwoord.

19. Ik verwacht dat zij bij die toets wel een voldoende resultaat (behalen).

• behaalt
• behaald
• De werkwoorden in deze zin: verwacht en behaalt. Die horen niet bij elkaar, het gaat dus om twee gezegdes met elk één werkwoord. behaalt is dus persoonsvorm.

In deze categorie worden nog het langst fouten gemaakt, doordat men de structuur van de samengestelde zin niet goed doorziet. Daarvoor is enige grammaticale kennis nodig.

categorie 6

20. (Vermijden) drukke plekken in deze periode.

• Vermijd
• Vermijdt
• vermijd is gebiedende wijs, dus de stam.
  Een gebiedende wijs heeft twee kenmerken:
  - Een gebiedende wijs drukt een bevel, verzoek, wens, advies of aansporing uit.
  - Een zin in de gebiedende wijs heeft geen onderwerp.

21. (Bereiden) zo'n gerecht bij voorkeur in een grote pan.

• Bereid
• Bereidt
• Bereid is gebiedende wijs, dus de stam

22. (Houden) u wel aan de maximumsnelheid!

• Houd
• Houdt
• Houd is gebiedende wijs. Het werkwoord is zich houden (wederkerend werkwoord). u is hier geen onderwerp, maar wederkerend voornaamwoord. In de zin 'Houdt u zich aan de maximumsnelheid' is u onderwerp en is er geen gebiedende wijs.

Een gebiedende wijs wordt nogal eens over het hoofd gezien.

categorie 7

23. (Vinden) u dat een goed voorstel?

• Vind
• Vindt
• Bij u als onderwerp vóór of na de persoonsvorm altijd stam + t: u komt, komt u? Niet te verwarren met jij na de persoonsvorm.

24. (Kunnen) jij me straks even helpen?

• kan
• kun
• Bij voorkeur kun, kan is eigenlijk alleen (populaire) spreektaal, maar wint - mede dankzij reclameslogans - steeds meer terrein.

25. Laat even weten of jij dat ook (willen).

• wil
• wilt
• de officiële vorm bij jij vóór de persoonsvorm is wilt: jij wilt, wil jij?

26. Ik denk dat zij in zo'n situatie wel (stressen).

• strest
• stresst
• strest: de spelling van de stam gaat volgens de Nederlandse regels, geen dubbel s: ik stres

27. Ik verwacht dat zij hoog (scoren).

• scoort
• scoret
• scoort: de spelling van de stam gaat volgens de Nederlandse regels: ik scoor

categorie 8

28. Mijn zus (blozen) vroeger heel snel.

• blooste
• bloosde
• Als je niet zo al kunt horen of de verleden tijd -de of -te krijgt, kun je eventueel de regel van 't kofschip gebruiken. Het gaat om de medeklinkers in dat woord: t, k, f, s, ch en p. Deze medeklinkers worden de ‘stemloze’ medeklinkers genoemd. Bij deze klanken komen de stembanden niet in trilling. Het gaat dus in feite om de klanken die door deze letters worden weergegeven. Je moet voor de toepassing de infinitief nemen en er -en vanaf halen: blozen min -en: bloz. Als die laatste letter in 't kofschip staat, komt er -te achter de stam, anders -de. Hier dus: bloos + de

29. De kok heeft het vlees twee uur (stoven).

• gestooft
• gestoofd
• Neem de infinitief: stoven, haal er -en vanaf: stov. De v staat niet in 't kofschip dus -de in de verleden tijd: stoofde en een d bij het voltooid deelwoord: gestoofd.

30. Hij heeft die twee soorten (mixen).

• gemixt
• gemixd
• gemixed
• gemixt: infinitief min -en: mix, met als laatste letter x, maar als klank ks en het gaat bij de regel van 't kofschip om de klanken. De laatste klank is de s en die komt voor in 't kofschip, dus in de verleden tijd stam + te: mixte en voltooid deelwoord gemixt.

Je kunt bij de meeste werkwoorden (als moedertaalspreker Nederlands) gemakkelijk horen of er -te of -de in de verleden tijd komt: werkte, paste, hoorde, belde enz. Het gaat vooral om werkwoorden met een v of een z: stoven, beloven, verhuizen, verbazen enz. Je kunt ook als regel onthouden dat die werkwoorden -de krijgen in de verleden tijd, dat is veel gemakkelijker dan de regel van ’t kofschip. Daarbij wordt vaak de t vergeten, men kijkt voor de laatste letter vaak naar de ik-vorm, in plaats van de infinitief min -en en men verwart letters en klanken.

categorie 9

31. Zij (verrassen) ons toen met een cadeau.

• verraste
• verrastte
• De stam is verras, voor de verleden tijd komt daar -te achter, dus één t.
  Vaak gemaakte fout: in de tegenwoordige tijd is het zij verrast en daar zet je voor de verleden tijd -te achter. Fout: je moet uitgaan van de stam: ik verras

32. Ik (ontmoeten) hen gisteren in het Centraal Sation.

• ontmoete
• ontmoette
• stam ontmoet + te

categorie 10

33. Hij (rijden) daar toen veel te hard en kreeg een flinke boete.

• reed
• reedt
• reed is verleden tijd van rijden en in de verleden tijd komt er geen t

34. Na die lange wandeling moest hij toen eerst even (uitrusten).

• uitrusten
• uitrustten
• gezegde: moest uitrusten, met moest als persoonsvorm en uitrusten als infinitief